BLOGS

Bezoek Amsterdam betekent bijna altijd een Bezoek Stedelijk. Ook gisteren. Al was het hoofddoel de expo Rembrandt-Velasquez in het Rijks. Maar eerst Het Stedelijk.

Ik weet sinds 2012 nog steeds niet wat ik van die badkuip moet vinden die na de verbouwing het aanzicht bepaalt. Geforceerd. Dat gevoel blijft over als ik alle plussen en minnen afweeg. Ook bij de zoveelste aanblik. En wat zegt die architectuur over het DNA van het museum? Hmmmm…. 

Gelukkig blijft de collectie sterker dan haar nieuwe behuizing en staat het beeld “Sight Point” van Richard Serra als een prachtig baken van herkenning dichtbij de entree. Robuuste Poëzie.

Dat die nieuwe ingang aan het Museumplein ligt, snap ik. Maar hiermee is ook een deel van de logica in het museum verdwenen. De mooie centrale functie van de grote trap is verloren gegaan waardoor je bij het zoveelste bezoek ook zelf een beetje verloren door het geheel loopt.

Maar het moet nu gaan over Het Tentoongestelde. Een aangename verrassing: Carlos Amorales.

Never heard of. Ligt aan mij. Want lopend door de zalen bleef ik kijken, lachen, fronsen en genieten. Wat een variatie! Wat een vrijheid! Wat een rijkdom aan fantasie, humor, lef en schoonheid! Variërend van repeterende ruimtes vol met uitgekipte zwarte motten (of vlinders) tot zaalgrote installatie met bekkens in de sfeer van Alexander Calder. 

Werk dat geen uitleg nodig heeft om bewonderd te worden. En als ik zo’n tekst met uitleg las, vond ik dat eerder bezwaarlijk dan verlichtend. Dus vrienden: hup naar het Stedelijk voor Carlos Amorales! 

En loop en passant ook door “Migrant Artists In Paris” met o.a. het energieke genie Picasso, de strakke revolutionair Mondriaan en de droompoëet Chagall. Voor mij een feest der herkenning en tegelijk stel ik me dan de vraag waarom ik zo van die werken geniet (aaah daar… het karkas van Chaim Soutine... phew!).

Is het omdat ze al zo lang deel van mijn leven uitmaken en ik me er in zekere zin bij thuis voel? Of is het omdat ik me er al kijkend meer dan ooit bewust van word hoezeer deze kunstenaars de wereld anders hebben leren kijken? Is het omdat mij geleerd is op een bepaalde manier naar kunst te kijken? En wat is dan precies mijn eigen manier van kijken? En meer van die vragen.

Echte, sluitende antwoorden kwamen niet. Zullen ook nooit komen. Er blijft altijd ruimte tussen mijn genot en mijn rationele overwegingen. Dat houdt mijn kunstbeleving spannend, besefte ik in het Stedelijk. En toen moesten Rembrandt en Velasquez in het Rijks nog komen!

"Wat vind je daar nou van?"

Hoe open de vraag ook klinkt, in de ondertoon hoor ik onbegrip. Snap ik. Mijn tafelgenoten behoren tot de grote groep voor wie Kunst vooral een esthetische waarde vertegenwoordigt. Comedian, de banaan die met tape op een muur is geplakt, valt buiten die waarde. En als daar ook nog een prijskaartje van ¢ 150.000,- aan hangt moet onze wereld wel Van-God-Los zijn.

Misschien is ze dat ook wel. Misschien slaat kunstenaar Maurizio Cattelan de spijker op z'n kop. Legt hij waanzin bloot. Extreem duur hapje. Dat wel. Zeker als die banaan door kunstenaar David Datuna wordt opgegeten. Wat proeft als een provocatief een-tweetje.

Maar in onze wereld Van-God-Los betalen we ook ¢ 450,3 miljoen voor Salvator Mundi (65,6 x,45,4 cm) van Leonardo da Vinci. Extreem dure cm2's. En voor Matthijs de Ligt en Frenkie de Jong ontving Ajax dit jaar zo'n € 160 miljoen. Extreem dure Godenzonen. Trouwens, de jaarlijkse uitgave aan wapens bedraagt wereldwijd meer dan € 1,700.000.000.000, (2015). Extreem veel om de vijand op afstand te houden.

Kunst. God. Geld. Voetbal. Appels. Peren. Discussie!

Het is natuurlijk lastig uitleggen dat de bananendiscussie met mijn tafelgenoten onderdeel van het bananenkunstwerk is. Maurizion Cattelan is een provocateur die wil dat de hele wereld door zijn werk nadenkt en discussieert over kunst, god, geld, voetbal, appels, peren en het leven zelf. En dat lukt 'm aardig.

Is dat Kunst? Er is geen definitie van Kunst. Dus als iemand zichzelf Kunstenaar noemt, zijn werk als Kunst presenteert en een publiek vindt dat het als Kunst waardeert, laten we het dan maar Kunst noemen. Blijf de vraag of je het goede kunst vindt. En om orde in onze discussie te scheppen doen we even alsof dit bananenkunstwerk niks kost. Pats! Dit maakt het kunstwerk voor de massa gelijk oninteressant. De discussie over de artistieke waarde is voor een elite.

Voor die kunstelite is Maurizio Catellan een interessante kunstenaar. Die interesse bepaalt zijn hoge marktwaarde. Vrije markt. En misschien is Maurizio briljant door de absurditeit van het leven met een opgeplakte banaan te verbeelden. Maar ik wordt er koud noch warm van.

Deze conceptuele variant op het pissoir dat Marcel Duchamp al in 1917 als kunstwerk aan de wereld schonk, is wat mij betreft geen interessante aanvulling op de kunstgeschiedenis. Zoals de reacties op het opplakken en opeten voorspelbaar zijn.

Muchadoaboutnotting. Maar misschien was dat wel de bedoeling... 

“Hun hele leven wordt hen afgepakt”. 

Ik hoor een Hagenees praten over de mensen die dit jaar geen Vreugdevuur op Nieuwjaarsdag mogen ontsteken. Geen vergunning. Verzekering te duur. Dat is de schuld van de gemeente vinden de mensen van wie het vuur is afgepakt. En dat maakt ze woest.

“Als je geen Hagenees bent, snap je dat niet”.

Het schijnt immers dat een Hagenees met een pallet in zijn wieg is geboren. En het aansteken van die pallet zit in zijn DNA. Maar bij het samenstellen van dat DNA lijkt zoiets als ‘verantwoordelijkheid’ te zijn vergeten. Oeps, dat mag je als niet-Hagenees natuurlijk niet zeggen, want wij snappen het niet.

Even terug naar vorig jaar. Veel te hoge pallettorens. Veel te groot vuur. Wind de verkeerde kant op. Zee van vuurvonken die wijken bedreigt. Woningen zijn onveilig. Mensen zijn onveilig. Enorme schade. Nee, daar snap je niks van als je geen Hagenees bent.

En nog afgezien van onderzoeken en het noodzakelijke vertrek van de burgemeester... wat verwacht je vervolgens van een gemeente? Op zijn minst dat deze haar burgers veiligheid biedt. Door zeer strenge voorwaarden aan een vergunning te koppelen. Dat heeft niks met ‘afpakken’ te maken. Dat heet ‘beschermen’.

Afpakken. De 130 km wordt afgepakt. Zwarte Piet wordt afgepakt. Vreugdevuur wordt afgepakt. Het hele leven wordt afgepakt. Dus regeert boosheid. Ik zou eerder zeggen: “Get A Life!”